Mısır Hanedanlığı Volkanik Patlama Yüzünden Çökmüş Olabilir

Ptolemaios dönemi Mısır’da (MÖ 305 – MÖ 30) bölgenin refahı, yerel tarımı sürdüren Nil Nehri’nin düzenli taşkın döngüsüyle ilişkiliydi. Ancak taşkınlar yetersiz olduğunda bu durum, sosyal ve besinsel olarak bölgeyi negatif anlamda kökten etkiliyordu.

Yapılan yeni bir araştırma, eski bir volkanik aktivite ile Afrika’daki yaz musonlarındaki bozulmalar arasında bir ilişki olabileceğini öneriyor. Çalışmayı yürüten araştırmacılara göre, Ptolemaios hanedanlığının çöküşüne yol açan toplumsal çözülme, kurak bir muson sezonu ardından Nil’in taşkınlarının gittikçe zayıflayarak, daha az ürüne ve daha fazla gıda sıkıntısına yol açmasının bir nedeniydi. 

Bir volkan patladığında dışarıya bazı gazlar salar. Kükürt açısından zengin olan bu gazlar stratosfere ulaşır, daha sonra okside olur ve Afrika musonları üzerinde büyük bir etkisi olabilecek sülfat aerosolleri olarak adlandırılan parçacıkları oluştururlar.

Yale İklim ve Enerji Enstitüsü araştırmacılarından Francis Ludlow, söz konusu aerosollerin, gelen güneş ışığını geri uzaya yansıtmakta oldukça etkili olduğunu belirtiyor. Dolayısıyla daha az enerji yeryüzüne ulaşacağı için yeryüzü ortalamalardan daha soğuk olur ve bu soğuma sonucunda buharlaşma az olacağı için yağış olasılığı da daha düşük oluyor.

Ludlow örnek olarak, İzlanda’da oluşan bir volkanik patlama sonucunda üretilen sülfat aerosollerin Afrika musonunu oluşturan ısıyı etkileyerek daha az yağış ve buna paralel Nil taşkınlarında bir azalma yaratabileceğini söylüyor.

Kuru Bir Mevsim

Araştırmacıların bu teoriyi destekler nitelikte sonuçlar ortaya koyabilmeleri ve Antik Mısır’daki olaylar ile volkanik hareketleri bağdaştırabilmek için pek çok bilgiyi bir arada değerlendirmeleri gerekiyordu. Dolayısıyla volkanik patlamalar ile ilgili jeolojik kayıtları incelediler ve “nilometre” olarak adlandırılan yapılarda kaydedilen Nil taşkınlarındaki dalgalanmaları bu veriler ile karşılaştırdılar.

Ludlow, “Nil taşkınlarının her yaz Afrika Musonlarına bağlı olduğu bilinen bir gerçek ve bu volkanizma musonları etkiliyor.” diyor. Yapılan karşılaştırmalı araştırmalar sonucunda Nilometrelerden alınan verilerle, volkanik patlama dönemleri arasında bir bağlantı olduğu saptandı. Yani volkanik patlamalar yaşandığı dönemlerde Nil taşkınları zayıflamaktaydı. Araştırmacılar bu sonuca ulaşmaları ardından, bu taşkınlardaki azalmanın toplumsal yansımalara karşılık gelip gelmediğini test etmek istediler.

Hanedanın Çöküşü

Mısır tarımının neredeyse tamamının yaz taşkınları ile alakalı olduğu biliniyor. Taşkınlardaki dalgalanmalar, bu hassas dengenin bozulmasına ve dolayısıyla kıtlık gibi toplumsal anlamda temel konuları etkileyebiliyordu. Bunlar sonucunda ise toplum üzerindeki baskı, sosyal yansımalar ile bölgedeki erklere karşı bir çeşit ayaklanma veya isyana dönüşebiliyordu.

Araştırmacılar aslında Ptolemaios hanedanlığında gördüğümüz bu durumun günümüze de bir mesaj taşıdığını belirtiyor.

KAYNAK: Arkeofili